Y
Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg
Oddi wrth: Llywodraeth Cymru
Dyddiad: 22 Tachwedd 2017
Amser: 9:00 – 10:00
Teitl:
Papur tystiolaeth am y Gyllideb Ddrafft: 2018-19: Llywodraeth
Cymru
1.
Rhagarweiniad
Mae'r papur hwn yn
cynnig sylwadau a gwybodaeth i'r Pwyllgor am y portffolio Cymunedau
a Phlant a'r cynigion ar gyfer cyllidebau'r rhaglenni yn y dyfodol
sydd yn y Gyllideb Ddrafft Fanwl a osodwyd ar 24 Hydref 2017 ac
sy'n dod o fewn cylch gwaith y Pwyllgor hwn.
2.
Tablau Ariannol Cryno
Mae'r tablau isod,
yn unol â'r cais, yn rhoi manylion y dyraniadau i MEG
Cymunedau a Phlant 2018-19, fel y maent yn berthnasol i blant a
phobl ifanc, yn ôl Meysydd Rhaglenni Gwariant (SPA), Camau
Gweithredu a Llinellau Gwariant yn y Gyllideb (BEL).
Adnoddau
|
SPA
|
Camau Gweithredu
|
BEL
|
Dyraniad
Cyllideb Ddrafft 2018-19
£000’oedd
|
|
Galluogi Plant a Chymunedau
|
Cefnogi Plant
|
Cymorth i Ofal Plant a Chwarae
|
27,706
|
|
Cymorth i Hawliau Plant
|
357
|
|
Cefnogi Plant.*
|
1,989
|
|
Y
Comisiynydd Plant
|
1,543
|
|
Cafcass Cymru
|
10,267
|
|
Y
Bwrdd Eiriolaeth
|
1,100
|
|
Ymyrryd yn Gynnar, Atal a Chymorth **
|
Ymyrryd yn Gynnar ac Atal
|
140,156
|
|
|
|
183,118
|
*Gynt, Grantiau i Gefnogi’r BEL Gwasanaethau i Blant a
Theuluoedd a’r BEL Gwasanaethau i Blant. Mae'r rhain wedi'u
cyfuno i greu un BEL
** Ailenwyd y Weithred - fe’i gelwid gynt yn
‘Atal ac Ymyrryd yn Gynnar'
Cyfalaf
|
SPA
|
Camau Gweithredu
|
BEL
|
Dyraniad
Cyllideb Ddrafft 2018-19
£000’oedd
|
|
Cymunedau a Threchu Tlodi
|
Cymunedau a Threchu Tlodi
|
Cyfalaf Dechrau'n Deg
|
566
|
|
|
|
|
566
|
3.
Trosolwg ar y Gyllideb
Mae'r gyllideb hon
yn cynnwys cynlluniau gwario ar gyfer 2018-19, ynghyd â
chyllidebau refeniw dangosol ar gyfer 2019-20 a chynlluniau cyfalaf
dangosol tan 2020-21. Dyma'r ail gyllideb yn ystod tymor y
Llywodraeth hon a thrydedd flwyddyn setliad Adolygiad o Wariant
cyfredol Llywodraeth y Deyrnas Unedig.
Mae'r cyfnod o
gyni'n dal yn un o'r nodweddion sy'n diffinio gwariant cyhoeddus.
Mae'r cyfnod hir hwn o ostyngiadau parhaus wedi effeithio ar bob
gwasanaeth, hyd yn oed ar y rheini yr ydym wedi gallu darparu
rhywfaint o warchodaeth iddynt. Mae hyn yn golygu ein bod ni,
Llywodraeth Cymru a Chynulliad Cenedlaethol Cymru, yn dal i wynebu
dewisiadau anodd.
Drwy ddadansoddi'r dystiolaeth am y tueddiadau presennol a'r
amcanestyniadau, llwyddwyd i ganolbwyntio ar y meysydd pwysicaf er
mwyn diwallu anghenion poblogaeth Cymru ac mae hyn wedi llywio'r
cynigion hyn ynghylch gwariant.
Ym mis Medi,
cyhoeddwyd ein strategaeth genedlaethol gyda'r nod o ddwyn ynghyd
ymdrechion y sector cyhoeddus yn ei gyfanrwydd er mwyn gwireddu
cenhadaeth ganolog y llywodraeth hon, sef sicrhau Ffyniant i Bawb.
Mae hyn yn rhoi Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015
a'r nodau cenedlaethol wrth galon ein penderfyniadau. Mae'r deuddeg
amcan llesiant yn cynrychioli'r meysydd lle y gall Llywodraeth
Cymru wneud y cyfraniad mwyaf at wireddu’r nodau
cenedlaethol, drwy gydweithio ag eraill. Mae'r Ddeddf wedi'i
defnyddio i lywio cynlluniau gwariant, er mwyn sicrhau'r cyfleoedd
gorau posibl i gydgysylltu gweithgareddau ar draws fy mhortffolio a
chysoni adnoddau â'r strategaeth genedlaethol.
Y blaenoriaethau
ar gyfer fy mhortffolio i yw meithrin cymunedau cydnerth, ac atal
problemau rhag codi yn y cymunedau hynny yn y dyfodol. Rwyf wedi
gorfod gwneud sawl penderfyniad anodd. Bu'n rhaid arbed arian mewn
rhai meysydd yn 2018-19, ac yna, bydd angen rhagor o arbedion yn
2019-20. Serch hynny, rwyf wedi llwyddo i warchod gwasanaethau'r
rheng flaen rhag effaith waethaf y toriadau yn 2018-19. Mae hyn yn
cynnwys gwarchod y cyllid ar gyfer Dechrau'n Deg, Teuluoedd yn
Gyntaf a'r Gwasanaethau Cyfiawnder Ieuenctid.
Wrth ganfod
arbedion, rwyf wedi mynd ati'n ddygn i roi egwyddorion Deddf
Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol ar waith. Fy nod yw sicrhau ein
bod, yn fy adran i, yn mynd i'r afael ag aneffeithlonrwydd
gweinyddol. Dyna pam rwyf wedi ymrwymo i ddod o hyd i £2.5
miliwn o arbedion tra'n amddiffyn cyllid y rheng flaen a'r
gwasanaethau y mae'n eu cynnal yn 2018-19.
Yn Symud Cymru
Ymlaen, rydym wedi addo darparu 30 awr yr wythnos o addysg gynnar a gofal plant am ddim i
rieni plant 3 a 4 oed sy'n gweithio am hyd at 48 wythnos o'r
flwyddyn, gan ddarparu hynny mewn ffordd sy'n gweithio i
rieni. Bydd y gwariant yn
cynyddu i £25 miliwn yn 2018-19 ac i £45 miliwn yn
2019-20 er mwyn lledaenu'r cynnig. Rwyf wedi gallu buddsoddi
£500,000 ychwanegol yn y Grant Cymorth Cam-drin Domestig ac
£1 filiwn yn y Gronfa Cymorth Dewisol i helpu rhai o'n
dinasyddion mwyaf agored i niwed.
Rwy'n awyddus i
weld pob awdurdod lleol yn gallu ymateb i anghenion ei boblogaeth,
i hybu eu lles gorau, i gynllunio ar gyfer y tymor hir ac i
ganolbwyntio ar ymyrryd yn gynnar, atal a chymorth. Felly,
rwy'n herio pob Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus ac awdurdod lleol yng
Nghymru i ymroi i ailgynllunio'u gwasanaethau. Er mwyn iddynt allu
gwneud hyn, byddaf yn cydweithio â hwy i weld ymhle y gallwn
gynnig hyblygrwydd wrth gyllido.
Gan edrych yn
benodol ar fy mhortffolio yn 2019-20, byddaf yn ystyried cyflwyno
Grant Cymorth Atal ac Ymyrryd yn Gynnar newydd, a dibynnu ar yr
ymgysylltu ynglŷn â'r mater - bydd hyn yn golygu creu un
grant i ddisodli'r llu o lifau ariannu sydd ar gael ar hyn o
bryd. Mae pob un o'r grantiau hyn yn creu baich gweinyddu a
chydymffurfio a gellid dileu'r baich hwn a sicrhau arbedion
effeithlonrwydd. Ond yn anad dim, gallai'r newid hwn rymuso
awdurdodau lleol a Byrddau Gwasanaethau Cyhoeddus i gynllunio mewn
perthynas ag anghenion eu dinasyddion.
Gwn y bydd newid i
un grant yn cynnig llawer o gyfleoedd ond y bydd hefyd yn arwain at
nifer o anawsterau. Wrth sicrhau mwy o hyblygrwydd fel hyn,
bydd mwy o atebolrwydd. Bydd y mecanweithiau ar gyfer hyn yn cael
eu datblygu gyda phartneriaid allweddol i sicrhau ein bod yn gwneud
hyn yn iawn o safbwynt gweithredol a strategol. Dyma pam rwy'n
bwriadu gweithio gyda grŵp bach o awdurdodau lleol ac un Bwrdd
Gwasanaethau Cyhoeddus yn 2018-19 i arloesi gyda'r hyblygrwydd hwn,
er mwyn inni allu dysgu oddi wrth ein gilydd cyn ystyried ehangu
rhagor ar y cynllun yn 2019-20. Yn y cyfamser, bydd pob
awdurdod lleol yn gallu elwa o gael rhagor o hyblygrwydd i symud
cronfeydd rhwng grantiau.
Drwy'r fynd ati
fel hyn, rwy'n awyddus i ryddhau creadigrwydd ac arloesi yn ein
hawdurdodau lleol a'n Byrddau Gwasanaethau Cyhoeddus er mwyn canfod
atebion i broblemau lleol sydd wedi bodoli ers tro. Bydd hyn yn
adeiladu ar waith Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth
Leol i ddiwygio llywodraeth leol, gan sicrhau bod pobl yn chwarae
mwy o ran yn y gymdeithas sifil ac mewn democratiaeth.
Drwy gyflwyno'r
newidiadau hyn yn 2019-20, rwy'n ffyddiog y gallwn, drwy
gydweithio, liniaru effeithiau'r cyni a'r ffaith bod angen dod o
hyd i arbedion gwerth £16 miliwn dros y ddwy flynedd
nesaf.
4.
Sylwadau ar y Camau Gweithredu a manylion y
dyraniadau i Linellau Gwariant y Gyllideb (BEL).
Mae'r alldro terfynol ar gyfer 2016-17 a'r rhagolygon ar gyfer
yr alldro yn 2017-18 sydd wedi'u seilio ar amcangyfrifon ar 13
Hydref 2017 i'w gweld yn Atodiad A ynghyd â dyraniadau
dangosol ar gyfer 2019-20.
Mae'r sylwebaeth ar bob un o'r Camau Gweithredu yn y MEG Plant
a Chymunedau fel y maent yn berthnasol i blant a phobl ifanc, gan
gynnwys dadansoddiad ac esboniad o'r newidiadau rhwng Cyllideb
Ddrafft 2018-19 a'r Gyllideb Atodol Gyntaf (Mehefin 2017) i'w gweld
yn Atodiad B.
5.
Hawliau plant a chydraddoldeb
Asesiadau
effaith
Nod Deddf
Cydraddoldeb 2010 yw sicrhau bod awdurdodau cyhoeddus yn ystyried
sut y gallant gyfrannu'n gadarnhaol at gymdeithas decach yn eu
gweithgareddau beunyddiol drwy roi sylw dyladwy i gael gwared ar
wahaniaethu anghyfreithlon, i hybu cyfle cyfartal ac i feithrin
cysylltiadau da.
O ran Cyllideb
Ddrafft Llywodraeth Cymru, mae Gweinidogion wedi penderfynu eto y
byddant yn cwblhau Asesiad Effaith Integredig sy'n ystyried hawliau
plant ochr yn ochr â'r effeithiau ar gydraddoldeb, y Gymraeg
ac anfantais economaidd-gymdeithasol. Llywiwyd hyn gan argymhellion
a gafwyd gan amrywiaeth o randdeiliaid gan gynnwys Pwyllgorau'r
Cynulliad, y Grŵp Cynghori ar y Gyllideb ym maes Cydraddoldeb
a'r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol. Mae'r SIIA yn
dangos lle y gwelwyd effeithiau o'r fath.
Mae asesiad
integredig yn cynnig dull mwy cynhwysfawr o asesu effaith
gyffredinol penderfyniadau gwario. Mae'r dull hwn yn adlewyrchu ein
dealltwriaeth ehangach o ba mor gynaliadwy yw ein penderfyniadau ac
o nodau ac amcanion Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru)
gan gynnwys canolbwyntio ar atal, cydweithio ac ymagwedd tymor hir.
Cyhoeddwyd yr asesiad effaith ochr yn ochr â'r gyllideb
ddrafft.
Rydym ni'r
Llywodraeth yn gyfrifol am gynnig a gweithredu'r polisïau a'r
ddeddfwriaeth a fydd yn berthnasol yng Nghymru ac sy'n ceisio
gwella bywydau pawb yn ein gwlad. Wrth wneud hynny, rydym yn gwbl
ymroddedig i wrando ar farn pobl Cymru, gan gynnwys plant a phobl
ifanc. Er mwyn i hyn allu digwydd, rwy'n parhau i ddarparu
cyllid yn 2018-19 i alluogi plant a phobl ifanc i leisio'u barn a
dylanwadu ar ein gwaith wrth imi ystyried y ffordd orau o glywed
safbwyntiau Plant a Phobl Ifanc.
Roedd ein holl
lythyrau dyfarnu grantiau'n dweud ei bod yn rhaid i'r derbynwyr
ddilyn polisi cyfle cyfartal fel cyflogwyr, fel defnyddwyr
gwirfoddolwyr, ac fel darparwyr gwasanaethau, heb wahaniaethu ar
sail hil, rhywedd/dynodiad rhywedd, cyfeiriadedd rhywiol, crefydd a
chred, oedran neu unrhyw anabledd.
Ni fydd dim
newidiadau sylweddol i hawliau plant na'u cydraddoldeb yn sgil y
gyllideb hon. Byddwn yn sicrhau bod ein rhaglen Teuluoedd yn
Gyntaf yn parhau i hybu datblygu gwasanaethau mwy effeithiol i
deuluoedd sydd ag anabledd yn ogystal â phwyso ar bobl i
sicrhau bod ystyriaethau ynghylch anabledd yn bwrw gwreiddiau wrth
ddarparu gwasanaethau'r brif ffrwd.
Mae'r cyllid y
byddwn yn ei roi i'r Comisiynydd Plant yn galluogi'r sefydliad i
gyfrannu'n sylweddol at ddatblygu polisïau ym maes
cydraddoldeb. Rhaid i'r Comisiynydd roi sylw i Gonfensiwn y
Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn wrth roi ei
swyddogaethau ar waith i sicrhau bod hawliau plant yn cael eu
cynnal yng Nghymru. Mae'r rôl hefyd yn golygu bod modd
adolygu a monitro'r trefniadau sydd ar waith gan gyrff cyhoeddus
penodol i ddiogelu a hybu hawliau plant drwy ymdrin â
chwynion a sylwadau, gan sicrhau bod camau priodol yn cael eu
cymryd i ymateb i chwythu chwiban, gan gynrychioli barn a
dymuniadau plant a rhoi cyngor a chymorth iddynt. Bydd y
Comisiynydd yn dyrannu adnoddau ar gyfer gwrando ar brofiadau plant
a phobl ifanc yn eu bywydau beunyddiol drwy gynnal arolygon,
Cynlluniau Llysgenhadon mewn ysgolion a chymunedau, a chyfarfodydd
wyneb-yn-wyneb.
Mae Asesiadau o'r
Effaith ar Hawliau Plant (CRIA) wedi'u cynnal ar sawl maes yn y
Portffolio Cymunedau a Phlant gan gynnwys:
·
Yr Ymgyrch Rhianta Cadarnhaol. Ni newidiwyd y dyraniadau yn
sgil yr asesiadau. Mae'r Asesiad ar gael yma:
https://documents.hf.wales.gov.uk/id:A11813347/document/versions/published
·
Cwblhawyd Asesiad ar y Grant Cyflawni ar gyfer Plant a
Theuluoedd yng Nghyllideb Teuluoedd yn Gyntaf. Ni newidiwyd y
dyraniadau yn 2016-17 yn sgil yr asesiadau. Mae'r Asesiad ar gael
yma:
Grant
Cyflawni ar gyfer Plant a Theuluoedd.
https://documents.hf.wales.gov.uk/id:A6949600/document/versions/published
·
Nid oedd gofyn cynnal asesiadau effaith mewn perthynas â
newid ffocws y rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf.
·
Cynhelir asesiad effaith llawn os byddwn yn cyflwyno Grant
Ymyrryd yn Gynnar, Cymorth ac Atal gan ddefnyddio gwybodaeth a
gesglir gan yr awdurdodau lleol a fydd yn treialu mwy o gynlluniau
sy'n cynnig hyblygrwyddau ariannu yn 2018-19.
Cydraddoldeb, cynaliadwyedd a'r Gymraeg
Bydd holl gyhoeddiadau a deunyddiau hyrwyddo'r rhaglenni y
byddwn yn eu cyhoeddi'n cael eu hargraffu'n ddwyieithog a bydd pob
gwasanaeth i deuluoedd yn cael ei ddarparu'n ddwyieithog. Bydd ein
holl gyfathrebu ar y cyfryngau cymdeithasol yn cael eu postio'n
ddwyieithog a bydd pob neges i staff y Rhaglenni'n cael eu hanfon
yn unol â'u dewis iaith. Byddwn yn sicrhau bod darpariaeth
Gymraeg yn elfen hanfodol o'r rhaglenni Dechrau'n Deg a Theuluoedd
yn Gyntaf gan ei gwneud yn ofyniad i awdurdodau lleol ymateb i
ddewis rhieni, a chynnig darpariaeth Gymraeg lle bydd gofyn. Mae
ein canllawiau strategol yn ei gwneud yn glir ei bod yn rhaid i
awdurdodau lleol roi trefniadau ar waith i ymateb i'r hyn sydd orau
gan rieni o ran darpariaeth cyfrwng Cymraeg a/neu
ddwyieithog.
Mae ein gweithgareddau Gofal Plant yn cynnwys cymorth i gyrff
megis y Mudiad Meithrin a chonsortiwm Cwlwm sy'n darparu gofal
plant Cyfrwng Cymraeg. Bydd ein cynnig gwell o ran gofal
plant yn gweithio i sicrhau bod Darpariaeth Gymraeg ddigonol i'r
rhai sy'n gofyn amdani. Yn unol â gofynion Safonau'r
Gymraeg, bydd ein rhaglen Rhieni, Gofal Plant a Chyflogaeth (PaCE)
yn gofyn i bawb sy'n cymryd rhan ym mha iaith y byddai orau
ganddynt gael y gwasanaethau. Yna, darperir y gwasanaethau hyn ar
gyfer yr unigolyn yn unol â'u dymuniad.
Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol
Mae holl Ysgrifenyddion y Cabinet yn ymroddedig i sicrhau bod
Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) yn bwrw gwreiddiau er
mwyn gwella'r ffordd y byddwn yn penderfynu am lesiant
cymdeithasol, economaidd, amgylcheddol a diwylliannol Cymru. Ein
nod yw sicrhau ein bod yn adlewyrchu egwyddor datblygu cynaliadwy a
nod ein cynlluniau gwario fydd cadw'r ddysgl yn wastad rhwng
blaenoriaethau tymor byr a blaenoriaethau tymor hir. Rydym yn
sylweddoli bod angen inni gydweithio â'n partneriaid a
defnyddio'r adnoddau sydd gennym ar y cyd mewn ffordd effeithiol i
gynllunio ar gyfer y dewisiadau anodd sydd o'n blaen.
Cyhoeddodd y Prif Weinidog "Ffyniant i bawb - y strategaeth
genedlaethol' ym mis Medi. Mae'n gosod nodau i'r Llywodraeth hon ac
yn cynnig eglurdeb ynghylch sut yr ydym am i'r Llywodraeth a
phartneriaid cyflawni fod yn rhan o ffordd newydd o wireddu
blaenoriaethau. Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol
(Cymru) 2015 yn gefn i Lywodraeth Cymru a'i phartneriaid cyflawni
wrth iddi gyflwyno'r newidiadau pwysig hyn yn y ffordd y byddwn yn
gweithio.
Mae'r strategaeth yn nodi 12 o amcanion llesiant diwygiedig
a'r camau y bwriadwn eu cymryd i'w gwireddu. Ynghyd â'r
datganiad llesiant a gyhoeddwyd ochr yn ochr â'r strategaeth,
mae'r amcanion hyn yn nodi'r meysydd lle y gall Llywodraeth Cymru
wneud y cyfraniad mwyaf at saith nod llesiant Cymru ac maent yn
cynnig y sylfaen ar gyfer partneriaethau cryf ag eraill.
Fel y dywedais uchod, rwyf wedi ystyried y Ddeddf wrth imi
wneud dewisiadau anodd am ddyraniadau cyllido i'r MEG yn ei
grynswth. Mae'r Egwyddor Datblygu Cynaliadwy'n rhan hanfodol o'r
ffordd yr wyf am barhau i ddatblygu a gweithredu fy rhaglenni. Nod
y rhaglenni hyn yw sicrhau ein bod yn diwallu anghenion y presennol
heb beryglu gallu cenedlaethau'r dyfodol i wireddu eu hanghenion
hwythau. Mae'r egwyddor yn cynnwys pum prif ffordd o weithio sy'n
berthnasol i'r portffolio hwn, fel a ganlyn:
- Cydweithio -
gan sylweddoli bod llawer o'r atebion i'r heriau y mae Cymru'n eu
hwynebu o ran sicrhau cynaliadwyedd yn rhai nad oes modd i un
sefydliad eu hateb ar ei ben ei hun. Cydnabyddir bellach fod
gwaith amlasiantaeth yn hanfodol yn hytrach nag yn fater o
ddewis. Mae ein Rhaglen Dechrau'n Deg a'n Rhaglen Teuluoedd
yn Gyntaf wedi gwella'r ffordd y bydd asiantaethau'n cydweithio i
gefnogi ein teuluoedd mwyaf agored i niwed drwy gydgomisiynu
gwasanaethau a darparu gwasanaethau ar batrwm y Tîm o Amgylch
y Teulu. Rwyf am fynd â hyn ymhellach drwy weithio
gydag ardaloedd peilot i ddeall yr hyn y dylai Gwasanaeth
Blynyddoedd Cynnar ei gynnwys a pha gamau y mae angen inni eu
cymryd er mwyn gallu datblygu gwasanaeth o'r fath. Bydd hyn yn
golygu ein bod yn parhau i fynd ar drywydd cyfleoedd i gydweithio
ar draws y Llywodraeth a chyda phartneriaid eraill, gan gynnwys y
trydydd sector, er mwyn i raglenni a gwasanaethau gyrraedd y
cymunedau lle mae eu hangen fwyaf. Bydd CAFCASS yn cryfhau'r
partneriaethau ag awdurdodau lleol ac yn cyfrannu at wella
gwasanaethau a chanlyniadau i blant a theuluoedd drwy rannu data a
gwybodaeth yn fwy effeithiol. O ran Plant sy'n Derbyn Gofal,
llwyddir i warchod unigolion a gwella canlyniadau llesiant wrth
gydweithio drwy gyfrwng gwaith amlasiantaeth a thrwy gyfrwng
cymunedau.
- Integreiddio -
o fewn rhaglenni Dechrau'n Deg, Teuluoedd yn Gyntaf a rhaglenni
Etifeddol Cymunedau yn Gyntaf, disgwylir i awdurdodau lleol gynnwys
rhaglenni a sefydliadau perthnasol eraill gan gynnwys Byrddau
Iechyd Lleol a'r trydydd sector a'r sector preifat wrth lunio'u
cynlluniau, gan sicrhau bod asesu a diwallu anghenion yn cael eu
rheoli ar y cyd a, lle bo hynny'n briodol, bod modd i blant gamu'n
ddi-fwlch rhwng gwahanol ymyraethau a rhaglenni.
- Tymor hir -
Rwyf wedi ystyried effeithiau tymor hir posibl penderfyniadau ac
wedi pwyso a mesur y rhain yn erbyn yr anghenion tymor byr. Yn
benodol, mae'r dystiolaeth yn dangos y bydd buddsoddi yn y
blynyddoedd cynnar a chymorth i deuluoedd yn dwyn rhagor o
fanteision yn y tymor hir. Er enghraifft, bydd buddsoddi yng
Nghanolfan Gymorth Profiadau Niweidiol yn ystod Plentyndod (ACE) i
weithio gydag ymarferwyr i ddatblygu gweithlu ACE gwybodus yn helpu
inni gyrraedd y nod o leihau effaith profiadau fel hyn a fydd, yn
ôl yr hyn a awgrymir yn y dystiolaeth, o fudd i'n
gwasanaethau cyhoeddus dros y tymor hir.
- Atal -
Mae atal ac ymyrryd yn gynnar yn ddull sydd nid yn unig o fudd i
bobl a chymunedau ond gall hefyd arbed costau yn y tymor hir. Mae'r
dull hwn wrth galon fy rhaglenni, yn enwedig Teuluoedd yn Gyntaf,
ac yn y ffordd y byddwn yn mynd i'r afael â'r diffyg
cydraddoldeb a wynebir gan y rheini sydd â nodweddion
gwarchodedig a'r rheini sy'n wynebu sawl gwahanol ACE. Bydd CAFCASS
yn dal i weithio gyda rhieni a gofalwyr sy'n ymwneud â
materion cyfraith breifat sydd gerbron y llys teulu i helpu pawb i
gytuno ar drefniadau a fydd yn hybu diogelwch corfforol a lles
emosiynol eu plentyn.
- Cynnwys -
un o egwyddorion craidd y portffolio hwn yw cydnabod pwysigrwydd
cynnwys pobl yn y penderfyniadau sy'n effeithio arnynt. Un
enghraifft o hyn yw ein hymgyrch hynod lwyddiannus
#TrafodGofalPlant sydd wedi ymgysylltu â dros 6,500 o rieni a
darparwyr ers ei lansio ym mis Awst 2016, gan ein gwneud yn
ffyddiog ein bod yn datblygu cynnig sy'n diwallu anghenion
teuluoedd sy'n gweithio. Nid oes modd hybu hawliau plant heb
gynnwys plant a chlywed eu llais wrth benderfynu am eu bywydau. Fel
y nodwyd uchod, bydd y cynllun i greu un grant a gwasanaeth y
Blynyddoedd Cynnar yn golygu bod gofyn cynnwys y prif randdeiliaid
a darparwyr gwasanaethau'n barhaus er mwyn ein helpu i lunio'r
ffordd y byddwn yn mynd ati.
6.
Casglu gwybodaeth
Gwerth am Arian
Bydd gwerthuso'n rhan arferol o'r gwaith rheoli grantiau a
phrosiectau. Pan fyddaf yn cyllido sefydliadau'r Trydydd Sector yn
uniongyrchol, bydd fy swyddogion yn gwneud gwaith dilysrwydd
dyladwy cyn dyfarnu grant ac wedyn yn adolygu'r sefyllfa'n
rheolaidd drwy gydol oes y prosiect cyn talu'r arian. O ran
cyllido awdurdodau lleol, byddaf yn parhau i gasglu data ganddynt i
fonitro'u perfformiad, asesu’r canlyniadau er mwyn sbarduno
gwelliannau a chyflawni yn y dyfodol, gan gynnwys gwerth am
arian.
Atal a chynaliadwyedd
Rwy'n sylweddoli bod angen gwneud penderfyniadau anodd o hyd.
Wrth baratoi fy nghyllideb, rwyf wedi canolbwyntio ar sut orau i
ddiwallu anghenion cynyddol meysydd gwasanaeth pwysig o fewn y MEG
yn wyneb cyllideb heriol arall. Un flwyddyn ar ôl y
llall, mae blaenoriaethu gwariant ataliol wedi bod yn ffordd o
osgoi gorfod ymyrryd mewn ffordd fwy costus yn y dyfodol ac o wella
ansawdd bywyd pobl dros y tymor hir.
Felly, mae'r cynigion hyn yn y gyllideb, yn adlewyrchu fy
ymrwymiad parhaus i warchod a blaenoriaethu buddsoddi sy'n cefnogi
camau ataliol cyn belled ag y bo modd. Mae'r penderfyniadau
ynglŷn â gwario nid yn unig wedi ystyried sut orau mae
diwallu'r galw am wasanaethau ar hyn o bryd ond hefyd wedi
canolbwyntio ar gefnogi ymyraethau a fydd yn gallu atal problemau
rhag codi yn y dyfodol. Mae'r dull ataliol hwn yn rhan bwysig o'n
cynllunio ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus, yn awr ac yn y
dyfodol.
Mae atal ac ymyrryd yn gynnar yn sbardunau pwysig wrth
ystyried y cynllun i newid i un grant o 2019-20 ymlaen. Rwy'n
ymroddedig i weithio gyda chymunedau i feithrin cydnerthedd a helpu
plant a phobl ifanc i sicrhau'r canlyniadau gorau posibl. Ni allaf
wneud hyn ar fy mhen fy hun. Bydd cydweithio â chydweithwyr
yn y Cabinet ar draws y Llywodraeth yn ogystal ag â
phartneriaid a rhanddeiliaid allweddol, yn dal i fod yn sail i'r
ffordd y byddaf yn mynd ati i wireddu fy mlaenoriaethau.
Gwyddom fod y blynyddoedd cynnar yn hollbwysig a bod profiadau
bore oes yn effeithio'n ddwys ar ddatblygiad plentyn. Dyna pam y
bydd buddsoddi'n barhaus yn Dechrau'n Deg, Teuluoedd yn Gyntaf,
rhianta a'r cynnig gofal plant yn ogystal â chanolfan gymorth
ACE yn hollbwysig a pham yr wyf yn edrych yn fwy cyffredinol ar ba
fath o Wasanaeth Blynyddoedd Cynnar y gallem ei ddatblygu wrth inni
ddysgu gwersi o'r hyn y gwyddom eisoes ei fod yn gweithio. Yn yr un
modd, bydd y dyraniadau cyllid ar gyfer Eiriolaeth, Cronfa Dydd
Gŵyl Dewi a chefnogi Hawliau Plant i gyd yn canolbwyntio'n
gryf ar atal yn y tymor hwy.
Deddfwriaeth
Mae asesu costau deddfwriaeth a'i heffaith ar bobl yn rhan
hanfodol o'r broses datblygu polisïau. Rwy'n sylweddoli
nad oes modd rhoi siec wag ar gyfer deddfu a bod yn rhaid talu am
bob ymrwymiad newydd drwy dorri yn ôl yn rhywle
arall.
Dyma pam y bydd costau a buddion pob Bil yn cael eu hasesu'n
drwyadl, drwy ymgynghori ac ymgysylltu â'n rhanddeiliaid wrth
ddatblygu'r asesiadau effaith rheoleiddiol perthnasol (RIAs)
Bydd hyn yn sicrhau bod ein penderfyniadau'n cael eu llywio gan y
bobl y byddant yn effeithio arnynt.
Mae camau ar y gweill i sicrhau bod yr asesiadau hyn yn fwy
eglur a chyson, ond bydd newidiadau i Fil yn ystod y craffu a
ffactorau eraill yn arwain yn anochel at rywfaint o amrywiadau
rhwng costau'r amcangyfrifon adeg cyhoeddir yr Asesiad a'r gwir
gostau wrth ei roi ar waith. Yn unol â'r ymrwymiad a roddwyd
gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol i'r
Pwyllgor Cyllid, cyhoeddwyd tabl o un flwyddyn i'r llall yn dangos
cost deddfwriaeth i Lywodraeth Cymru fel rhan o'r gyllideb ddrafft
fanwl ar 24 Hydref.
Mae'r Prif Weinidog wedi egluro bwriad Llywodraeth Cymru i
gyflwyno deddfwriaeth i ddileu'r amddiffyniad cosb resymol ym
Mlwyddyn 3 yr amserlen ddeddfu a chynhelir ymgynghoriad ffurfiol yn
y misoedd nesaf. Bydd y £400,000 sydd wedi'i ddyrannu ar hyn
o bryd ar gyfer rhianta cadarnhaol yn cael ei ddefnyddio'n rhannol
i gefnogi'r gwaith cyfathrebu, ymgysylltu ac ymgynghori sy'n
gysylltiedig â'r ddeddfwriaeth yn 2018-19.
Yn ogystal â hyn, rydym yn cyflwyno deddfwriaeth sy'n
gysylltiedig â'n cynnig gofal plant. Bydd y Bil, y
bwriedir ei gyflwyno i Gynulliad Cenedlaethol Cymru ym Mlwyddyn 2
o'r rhaglen ddeddfu, yn help i sicrhau bod y broses ymgeisio mor
syml ag y bo modd. Ymgysylltwyd â mwy na 6,000 o rieni,
darparwyr a rhanddeiliaid eraill hyd yn hyn fel rhan o'n hymgyrch
#TrafodGofalPlant a byddwn yn ymgynghori ac yn ymgysylltu eto wrth
inni barhau i roi'r cynnig ar brawf, gan ddarparu £70 miliwn
dros y ddwy flynedd nesaf i helpu i gyflawni hyn. Bydd hyn yn
cael ei adlewyrchu yn yr Asesiad Effaith Rheoleiddiol.
Goblygiadau wrth i'r Deyrnas Unedig adael yr Undeb
Ewropeaidd.
Sefydlodd Llywodraeth Cymru dîm penodol i gydlynu'r
Trefniadau Pontio Ewropeaidd sy'n cydweithio'n agos â'r
tîm presennol ym Mrwsel ac adrannau polisi.
Ni chaiff y penderfyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd ddim
effaith uniongyrchol ar unwaith ar y rhaglenni craidd sy'n rhan o'm
portffolio. Byddwn yn sicrhau bod effaith gadael yr Undeb
Ewropeaidd yn cael ei monitro'n ofalus a thrafodaethau'n cael eu
cynnal i gyfyngu ar yr effaith honno. Rwyf wedi cytuno ar gyllid i
gynnal gweithdai ledled Cymru er mwyn galluogi plant a phobl ifanc
i gael llais ac i'w barn gael ei chlywed ynglŷn â'r
Undeb Ewropeaidd - cost hyn fydd hyd at £50,000 dros
flynyddoedd ariannol 2017-18 a 2018-19. Trosglwyddir y safbwyntiau
hyn i'r Grŵp Cynghori ar Ewrop (EAG) er mwyn inni fod yn
siŵr eu bod yn cael eu hystyried o ddifri gan y grŵp
hwnnw a chan Lywodraeth Cymru.
7.
Meysydd Penodol
Dechrau'n Deg
Mae Symud Cymru Ymlaen yn cadarnhau ymrwymiad
Llywodraeth Cymru i raglen Dechrau'n Deg. Mae'r rhaglen hon sy'n
seiliedig ar dystiolaeth yn agwedd bwysig ar Ffyniant i Bawb
a byddwn yn adeiladu ar yr hyn sy'n gweithio yn Dechrau'n Deg fel
rhan o greu system blynyddoedd cynnar fwy
cydgysylltiedig.
Dyma hawliau craidd rhaglen Dechrau'n Deg:
-
gofal plant rhan-amser o ansawdd da i blant 2-3
oed;
-
gwell gwasanaeth Ymwelwyr Iechyd (lle bydd llwyth gwaith yr
Ymwelydd iechyd yn cael ei gyfyngu i 110 o blant);
-
mynediad at gymorth a rhaglenni rhianta: a
-
mynediad at gymorth ym maes lleferydd, iaith a
chyfathrebu.
Mae'r rhaglen wrthi'n cael ei darparu i dros 37,000 o blant
iau na 4 oed sy'n cyfateb i ryw 25% o'r holl blant o dan 4 oed yng
Nghymru. Mae rhaglen Dechrau'n Deg wedi'i thargedu'n ddaearyddol
drwy ddefnyddio data am fudd-daliadau incwm gan yr Adran Gwaith a
Phensiynau a Chyllid a Thollau Ei Mawrhydi. Mae'r data'n rhoi
gwybodaeth i awdurdodau lleol am Ardaloedd Cynnyrch Ehangach Is
(LSOAs) sy'n dangos cyfran y plant o dan bedair oed ar aelwydydd
sy’n dibynnu ar fudd-dal incwm ym mhob un o'r ardaloedd
hynny. Mae canllawiau Llywodraeth Cymru yn cyfarwyddo
awdurdodau lleol i flaenoriaethu'r ardaloedd hyn ar gyfer cymorth
Dechrau'n Deg gan ddilyn rhestr sydd wedi'i threfnu yn ôl y
crynodiad uchaf o blant di-fraint.
Gall Dechrau'n Deg helpu plant a'u teuluoedd sy'n byw y tu
allan i ardaloedd Dechrau'n Deg hefyd. Gellir defnyddio
cyllid allgymorth i barhau i ddarparu cymorth i blant sy'n byw y tu
allan i ardal gymwys fel rhan o becyn cymorth sydd wedi'i deilwra;
neu i dargedu plant o gymunedau budd penodol e.e. y rheini sy'n byw
mewn llochesau; cymunedau teithwyr; llochesau i'r digartref;
menywod Dechrau'n Deg mewn carchardai. Hoffwn i awdurdodau lleol
ddefnyddio'u crebwyll wrth ddyrannu'r grant er mwyn diwallu
anghenion lleol. Bydd cyllid y rhaglen ar gyfer 2018-19 yn parhau
ar yr un lefel ag yn 2017-18.
Mae rhaglen Dechrau'n Deg wedi cael ei gwerthuso'n drwyadl
drwy gyfrwng rhaglen annibynnol sy'n ystyried ei dylanwad a’i
gwerth am arian. Cyhoeddir adroddiadau gwerthuso ar wefan Ymchwil
Gymdeithasol Llywodraeth Cymru. Mae'r datganiad ystadegol
diweddaraf, a gyhoeddwyd ym mis Gorffennaf 2016, i'w gweld
yma:
http://gov.wales/statistics-and-research/flying-start/?lang=cy
Rhaglenni ymyrryd yn gynnar yw Dechrau'n Deg a Theuluoedd yn
Gyntaf. Maent yn cael eu llywio gan y corff cynyddol o dystiolaeth
ryngwladol sy'n dangos swyddogaeth gadarnhaol ymyrryd yn y
blynyddoedd cynnar o ran gwella datblygiad plant a phobl ifanc a'u
rhagolygon pan fyddant yn oedolion. Mewn adroddiad a
gyhoeddwyd yn 2015 gan y Sefydliad Ymyrraeth Gynnar, pwysleisiwyd
cost ariannol methu cyfleoedd i ddarparu cymorth cynnar sydd wedi'i
dargedu i blant a phobl ifanc. Casgliad yr adroddiad oedd mai
ymyrryd yn gynnar yw'r dewis doeth a realistig ar gyfer defnyddio
arian cyhoeddus sy'n prinhau o hyd.
Canfu gwaith ymchwil ansoddol diweddar fod rhieni yr oedd eu
plant wedi mynychu gofal plant Dechrau'n Deg yn teimlo bod gan y
plant hynny well sgiliau cymdeithasol a'u bod yn fwy parod ar gyfer
yr ysgol. Targedir y buddsoddi at y cymunedau hynny lle mae'r
gyfran uchaf o aelwydydd â phlant 0-4 oed sy'n dibynnu ar
fudd-daliadau incwm.
Bydd gwerth am arian gofal plant Rhaglen Dechrau'n Deg yn cael
ei asesu'n barhaus. Bydd y costau'n cael eu cymharu rhwng
awdurdodau lleol, y nifer sy'n manteisio ar leoedd yn cael ei
monitro a chytunir ar gyllidebau gofal plant fel rhan o gynlluniau
gwaith blynyddol. Bydd Rheolwyr Cyfrif Llywodraeth Cymru'n
trafod y ddarpariaeth a dyraniadau'r gyllideb mewn cyfarfodydd
rheolaidd. Cytunir ar y gwariant gan asesu'r prosiectau'n barhaus
er mwyn sicrhau eu bod yn gymwys o ran amcanion y rhaglen a gwerth
am arian.
Mae ystod o weithgareddau ar waith ar hyn o bryd i
ganiatáu inni adeiladu ar sail canfyddiadau gwerthusiad
cenedlaethol annibynnol o raglen Dechrau'n Deg. Mae hyn yn cynnwys
datblygu a phrofi ffordd o nodi'r canlyniadau i blant Dechrau'n Deg
o ran lefel eu hymgysylltu â'r rhaglen, gan gynnwys yr elfen
gofal plant. Bydd cyrhaeddiad a phresenoldeb plant yn cael eu
harchwilio wrth iddynt symud drwy'r ysgol yn ogystal ag ystod o
ganlyniadau iechyd, a fydd yn cryfhau'r sylfaen dystiolaeth
bresennol ynghylch costau-buddion Dechrau'n Deg.
Gofal Plant
|
17-18
|
18-19
|
19-20
|
20-21
|
|
Refeniw
|
Cyfalaf
|
Refeniw
|
Cyfalaf
|
Refeniw
|
Cyfalaf
|
Refeniw
|
Cyfalaf
|
|
£10m
|
-
|
£25m
|
£20m
|
£45m
|
£20m
|
-
|
£20m
|
Rydym yn sylweddoli mai gofal plant yw un o'r heriau
mwyaf sy'n wynebu teuluoedd sy'n gweithio yng Nghymru. Fel
rhan o Ffyniant i Bawb, byddwn yn darparu 30 awr yr wythnos o
addysg gynnar a gofal plant am ddim i rieni plant 3 a 4 oed sy'n
gweithio am hyd at 48 wythnos o'r flwyddyn, gan ddarparu hynny mewn
ffordd sy'n gweithio i rieni.
Drwy gynyddu'r gofal plant sydd ar gael, a hwnnw'n ofal
hwylus a fforddiadwy, dylai hynny alluogi rhieni i weithio,
gan fod yn gefn i’n hymgyrch i gynyddu twf economaidd, trechu
tlodi a lleihau anghydraddoldeb. Bydd hefyd yn cynnig
cyfleoedd a manteision tymor hir i'n plant ac yn gwella'u siawns
mewn bywyd.
Ym mis Mehefin 2017, cyhoeddais ddatganiad ysgrifenedig yn
rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau'r Cynulliad am wireddu'r
cynnig. Fel rhan o hyn, cyhoeddwyd canllawiau manwl a
chyfradd fesul awr o £4.50 ar gyfer y gofal plant y byddwn yn
ei ariannu. Pennwyd hyn ar ôl ymgynghori'n fanwl
â rhanddeiliaid ac mae wedi cael cryn groeso gan y
sector. Mae ein hymgyrch hynod lwyddiannus
#TrafodGofalPlant wedi ymgysylltu â dros 6,500 o rieni
a darparwyr ers ei lansio ym mis Awst 2016, gan ein gwneud yn
ffyddiog ein bod yn datblygu cynnig sy'n diwallu anghenion
teuluoedd sy'n gweithio.
Er mwyn sicrhau bod y trefniadau'n iawn i rieni a darparwyr,
rydym wedi dechrau rhoi'r cynnig ar brawf mewn lleoliadau penodol
mewn saith awdurdod lleol. Dewiswyd yr awdurdodau lleol hyn i
sicrhau cynrychiolaeth ddaearyddol dda ar draws Cymru a hefyd
amrywiaeth dda o gymunedau gwledig, trefol a rhai yn y
cymoedd. Dros yr haf, dechreuodd pob un o'r saith awdurdod
lleol sy'n weithredwyr cynnar wahodd ceisiadau gan rieni
cymwys.
Mae gennym gyllideb refeniw o £10 miliwn yn
2017-18 ac rydym yn disgwyl i'r rhan fwyaf o'r cyllid hwn gael ei
wario ar ofal plant, gan gynnwys darpariaeth i helpu plant sydd ag
anghenion addysgol arbennig i fanteisio ar y cynnig. Rydym
wedi cynnwys rhywfaint o ddarpariaeth ar gyfer y costau gweinyddol
a ysgwyddir gan yr awdurdodau lleol, ac wedi rhoi arian o'r neilltu
i wneud gwaith monitro a gwerthuso trwyadl ar roi'r cynnig gofal
plant ar waith yn gynnar ym mhob un o'r saith awdurdod lleol sy'n
weithredwyr cynnar o fis Medi 2017 ymlaen. Bydd dysgu oddi
wrth y gweithredwyr cynnar hyn yn bwysig i'n helpu i fireinio
polisïau a systemau cyn eu lledaenu'n
ehangach.
Bydd yr arian i gefnogi'r cynnig gofal plant yn cynyddu i
£25 miliwn yn 2018-19, ac i £45 miliwn yn
2019-20. Bydd hyn yn help inni ehangu a phrofi aweddau ar
ddarparu'r cynnig o dan wahanol amgylchiadau, er mwyn sicrhau
bod y cynllun yn gweithio pan fydd ar gael yn llawn ledled Cymru o
fis Medi 2020 ymlaen. At hynny, mae £60 miliwn
hyd at ddiwedd tymor y Cynulliad hwn wedi'i gynnwys yn MEG Addysg
i'w fuddsoddi mewn lleoliadau gofal plant, ochr yn ochr â'r
rhaglen i sicrhau Addysg ac Ysgolion ar gyfer yr 21ain
Ganrif. Mae sut y caiff y cyllid ei reoli a'i ddyranu
wrthi’n cael ei ystyried yn awr.
Polisïau a
rhaglenni gofal plant eraill.
Mae gwerthusiadau olynol wedi casglu ei bod yn hanfodol
sicrhau bod gofal plant, fforddiadwy o safon ar gael er mwyn helpu
pobl y mae angen iddynt weithio, neu i’w helpu i feddu
sgiliau i'w galluogi i weithio. Ochr yn ochr â gofal
plant fforddiadwy, gall fod angen cymorth ychwanegol ar rai rhieni
er mwyn dychwelyd i weithio a chadw swydd. Rhai o'r pethau
sy'n rhwystro pobl rhag gweithio yw sefydlogrwydd ariannol,
cyndynrwydd i ddefnyddio gofal plant ffurfiol a diffyg hyder
ymhlith rhieni i ddychwelyd i'r gwaith, yn enwedig os ydynt wedi
bod yn ddi-waith ers tro. Prosiect gwerth £13.5 miliwn
yw Rhieni, Gofal Plant a Chyflogaeth (PaCE) sy'n cael ei
noddi ar y cyd gan Gronfa Gymdeithasol Ewrop a Llywodraeth Cymru,
mewn partneriaeth â'r Adran Gwaith a Phensiynau.
Mae PaCE yn targedu rhieni sy'n ddi-waith ac yn meddwl mai diffyg
gofal plant yw'r prif beth sy'n eu rhwystro rhag manteisio ar
gyfleoedd i hyfforddi neu weithio. Hyd at ddiwedd mis Medi
2017, roedd y prosiect wedi ymgysylltu â 2339 o gyfranogwyr
ac wedi helpu 665 i ddechrau gweithio.
Gallai'r cynnig gofal plant fod yn gatalydd ar gyfer
trawsnewid ehangach yn y sector gofal plant, gan sicrhau bod gofal
plant ar gael yn haws a'i fod yn fwy hwylus a fforddiadwy, a hynny
i bob rhiant ac i blant o bob oed, gan sicrhau bod y ddarpariaeth
sydd ar gael yn fwy hyblyg a'i bod o well ansawdd. Bydd hyn
yn adeiladu ar y cymorth o fathau eraill yr ydym yn ei ddarparu ar
hyn o bryd ar gyfer darparwyr gofal plant, gan gynnwys:
·
Darparu cyllid gwerth £2.3 miliwn bob blwyddyn i
awdurdodau lleol er 2012 i'w helpu i
lenwi bylchau sy'n ymddangos wrth iddynt gynnal eu hasesiadau
digonolrwydd gofal plant a'u hasesiadau digonolrwydd
chwarae. Yn unol â'm blaenoriaethau, mae awdurdodau
lleol wedi canolbwyntio ar gynnig gofal plant y tu allan i'r ysgol,
gan gynnwys cynlluniau chwarae yn ystod y gwyliau, i blant sy'n dod
o deuluoedd incwm isel a'r rheini sydd ag anghenion
penodol;
·
Darparu £1.43 miliwn y flwyddyn i gonsortia
Cwlwm, sy'n cynnwys y pum prif sefydliad gofal plant yng Nghymru, i
gefnogi'r sector gofal plant ac i’n helpu i ddatblygu atebion
gofal plant hyblyg ac arloesol i ddiwallu anghenion
teuluoedd.
·
Darparu cyllid i Ofal Cymdeithasol Cymru fel partner cyflawni
pwysig a'r cyngor sgiliau sector ar gyfer y gweithlu gofal
plant. O fis Ebrill 2017 ymlaen, rhoddwyd pwerau newydd i
Ofal Cymdeithasol Cymru i arwain y gwaith o wella gofal
cymdeithasol a gofal plant yng Nghymru ac maent yn cydweithio
â ni i helpu i weithredu'r cynllun gweithlu 10 mlynedd. Ar
gyfer 2017-18, rydym wedi dyrannu£105,000 i Ofal
Cymdeithasol Cymru.
O ran cynorthwyo'r
gweithlu, cyhoeddir cynllun gweithlu 10 mlynedd ar gyfer
gofal plant, chwarae a blynyddoedd cynnar yn yr hydref gyda'r nod o
broffesiynoleiddio'r sector er mwyn iddo gael ei ystyried yn ddewis
da o ran gyrfa a’i ystyried yn sector y mae rhieni a gofalwyr
yn ei werthfawrogi am ei fod yn cynnig gofal plant o safon sy'n
fforddiadwy ac yn gynaliadwy. Mae hyn yn cyfrannu at
flaenoriaeth ehangach y Blynyddoedd Cynnar o dan Ffyniant i Bawb,
oherwydd cydnabyddir yn helaeth fod darpariaeth blynyddoedd cynnar
o ansawdd da'n help i blant i gael cychwyn da yn eu bywyd. I
gydnabod bod angen meithrin capasiti a gallu ar draws lleoliadau
gofal plant, mae Gweinidogion wedi cytuno i flaenoriaethu'r sector
gofal plant er mwyn helpu i ddatblygu a darparu'r cynnig gofal
plant a gweithredu'r cynllun gweithlu 10 mlynedd.
O
dan ein rhaglen Prentisiaethau a chan ddefnyddio Cronfa
Gymdeithasol Ewrop, rydym wedi datblygu ein rhaglen
Cynnydd ar gyfer Llwyddiant (PfS) Mae Cynnydd ar gyfer
Llwyddiant yn ariannu ymarferwyr sydd eisoes yn gweithio ym maes y
blynyddoedd cynnar, gofal plant a chwarae (gan gynnwys gwarchodwyr
cofrestredig hunangyflogedig), i ennill cymwysterau gofal plant a
chwarae cydnabyddedig. Nod y rhaglen yw gwella ansawdd y
ddarpariaeth a gynigir i'n plant ieuengaf yng Nghymru drwy wella
lefelau'r sgiliau sydd gan y gweithlu eisoes. Mae Cynnydd ar
gyfer Llwyddiant wedi llwyddo i ddarparu cymorth a chyfleoedd i 979
o ymarferwyr wella'u sgiliau. Gan adeiladu ar sail llwyddiannau'r
cynllun ac ochr yn ochr â'n rhaglen Prentisiaethau Pob Oed
newydd, rydym yn ymchwilio i'r ffordd orau o ddefnyddio buddsoddiad
Cronfa Gymdeithasol Ewrop i barhau i helpu
ymarferwyr.
Polisi
Chwarae
Cymru oedd y wlad gyntaf i roi chwarae ar sail
statudol i gydnabod ei gyfraniad pwysig at ddatblygiad a lles
corfforol, cymdeithasol a gwybyddol plant a phobl ifanc. Mae
gan Chwarae Cymru swyddogaeth strategol yn helpu awdurdodau lleol i
gyflawni eu dyletswyddau statudol ym maes chwarae ac yn helpu
Llywodraeth Cymru i fwrw ymlaen â'r agenda chwarae yng
Nghymru. Er mwyn cydnabod hyn, penderfynais estyn y
cyllid ar gyfer Chwarae Cymru y tu hwnt i fis Medi 2017 am 6 mis
arall, sy'n golygu mai cyfanswm y cyllid fydd
£360,000 yn 2017-18. Rwyf ar hyn o bryd yn ystyried cynllun busnes i ddarparu
cymorth yn y dyfodol i Chwarae Cymru o 2018-19 ymlaen.
Profiadau
Niweidiol yn ystod Plentyndod
Mae corff cynyddol o dystiolaeth am effaith Profiadau
Niweidiol yn ystod Plentyndod (ACEs) ar lesiant a ffyniant
economaidd. Mae pwysigrwydd rhoi'r cychwyn gorau posibl i blant
mewn bywyd eisoes yn cael ei gydnabod mewn rhaglenni megis rhaglen
Dechrau'n Deg a rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf. Serch hynny, yng
ngoleuni'r astudiaethau i ACEs gan Iechyd Cyhoeddus Cymru,
sylweddolwyd bod angen cynyddu'r ymwybyddiaeth o'r profiadau hyn
a'u heffaith ar ddeilliannau addysgol plant, eu rhagolygon am waith
a'u hiechyd a lles.
Ar gyfer 2017-18, mae cyllid gwerth £300,000 wedi'i
ddarparu ar gyfer Cymru Well Wales (CWW), partneriaeth
gydweithredol o gyrff cyhoeddus a chyrff y trydydd sector sy'n
cydweithio i sicrhau gwell iechyd i bobl Cymru, er mwyn helpu i
ddatblygu Canolfan Gymorth ACE i gynnig gwybodaeth, tystiolaeth ac
arbenigedd am ACEs yng Nghymru. Mae £100,000 ychwanegol
wedi'i ddarparu o'r gyllideb Addysg i helpu staff ysgolion i ddod
yn wybodus am ACE ac mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi ymrwymo
£250,000 tuag at sefydlu'r Ganolfan.
Ar gyfer
2018-19, rwy'n cynnig darparu cyllid gwerth £300,000 er mwyn
cefnogi parhad Canolfan Gymorth ACE.
Plant yn
Gyntaf
Mae Plant yn Gyntaf yn dwyn ynghyd ystod o sefydliadau i
wella'r canlyniadau i blant a phobl ifanc. Mae'r rhaglen wedi'i
seilio ar leoliadau penodol, ac yn seiliedig ar saith egwyddor
allweddol.
-
Eglurdeb ynghylch lleoliad;
-
Rhannu ffocws strategol tymor hir;
-
Canolbwyntio ar gryfderau cymuned;
-
Rhyddid ac annibyniaeth yn lleol i benderfynu ar ffocws y
gweithgarwch, gan gysoni hynny â'r weledigaeth
strategol;
-
Sefydliadau angor;
-
Dull aml-asiantaeth o newid systemau a rhannu data'n
effeithiol; a
-
Chymorth ysgrifenyddol penodedig.
Gwahoddwyd awdurdodau lleol ym mis Ionawr 2017 i gyflwyno
cynigion ar gyfer Plant yn Gyntaf, a dewiswyd pump yn ardaloedd
arloesi. Mae Plant yn Gyntaf yn mynd ati mewn ffordd sensitif gan
ystyried y cyd-destun wrth weithio gyda'n cymunedau mwyaf
difreintiedig. Nid yw'r cymunedau hyn yr un fath â'i gilydd
ac oherwydd hyn, mae angen atebion unigryw ar eu cyfer. Mae'r
strategaethau hynod leol a ddatblygwyd gan ardaloedd Plant yn
Gyntaf yn gweithio i fynd i'r afael â'r ffurfiau gwahanol ar
anfantais ac yn defnyddio'r adnoddau gwahanol sydd ar gael yn y
cymunedau hyn.
Nid oes cyllid uniongyrchol ar gael gan Lywodraeth Cymru i
gefnogi datblygu ardaloedd arloesi Plant yn Gyntaf, oherwydd yr
amcan yw grymuso a galluogi'r gymuned a sefydliadau i gydweithio a
gwneud gwahaniaeth i'w plant a'u pobl ifanc. Mae cyllid
gwerth £100,000 ar gael ar gyfer gwaith gwerthuso. Bydd
yr ardaloedd arloesi'n cael cymorth i ddatblygu set allweddol o
ddata i fonitro’r canlyniadau. Bydd y data monitro hyn hefyd
yn bwydo i drefniadau gwerthuso Plant yn Gyntaf yn y dyfodol, gan
gynnwys archwilio gwerth am arian y gweithgareddau a
ddarperir.
Cronfa etifeddol
Cymunedau yn Gyntaf
Cronfa
refeniw yw'r Gronfa Etifeddol sydd wedi'i dyrannu i awdurdodau
lleol sydd ag ardaloedd Cymunedau yn Gyntaf ar hyn o bryd. Er
mwyn helpu i gynllunio, roedd y dyraniadau dangosol yn rhan o
lythyr dyfarnu Cymunedau yn Gyntaf ar gyfer 2017-18. Pwrpas y
gronfa hon yw helpu i sicrhau parhad yr agweddau mwyaf effeithiol a
ddatblygwyd gan Raglen Cymunedau yn Gyntaf ac y rhoddir gwerth mawr
arnynt yn lleol.
Er bod
manylion canllawiau'r Gronfa Etifeddol yn dal i gael eu datblygu,
rydym wedi mynd ati drwy'r dull 'cydgynhyrchu' i sicrhau bod
profiad a safbwyntiau'r Cyrff Cyflawni Arweiniol a'r Awdurdodau
Lleol ill dau'n cael eu hadlewyrchu yn y canllawiau
ysgrifenedig.
Mae
egwyddorion y Gronfa Etifeddol wedi'u cyhoeddi i bob ALl cymwys i
sicrhau bod ganddynt y wybodaeth sydd ei hangen arnynt i gynllunio,
ar y cyd â'r Cyrff Cyflawni Arweiniol, ar gyfer y flwyddyn
ariannol nesaf.
Bydd dewis
yr hyn y dylid ei gyllido'n cael ei benderfynu'n lleol, a bydd
angen i awdurdodau lleol ystyried eu dyletswyddau o dan Ddeddf
Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) ac asesu llesiant lleol
wrth wneud y penderfyniadau hynny.
Wrth drafod
â'r Cyrff Cyflawni Arweiniol a'r Awdurdodau Lleol, mae
swyddogion wedi pwysleisio pa mor bwysig yw hi eu bod yn gweithio
gyda'u clystyrau, y byrddau gwasanaethau cyhoeddus a phartneriaid
eraill i sicrhau bod unrhyw bryderon yn cael sylw.
Cyfanswm y
dyraniad ar gyfer 2018-19 yw £6 miliwn.
Rhaglen Teuluoedd
yn Gyntaf, gan gynnwys cyfeiriad penodol at y Grant Cyflawni i
Blant a Theuluoedd
Mae Teuluoedd yn Gyntaf yn darparu systemau amlasiantaeth a
chymorth effeithiol i deuluoedd, gan roi pwyslais clir ar atal ac
ymyrryd yn gynnar. Bydd Llywodraeth Cymru'n buddsoddi
£38.352 miliwn yn rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf yn
2018-19.
Mae tystiolaeth y gwerthuso wedi canfod bod y rhaglen wedi
arwain at newidiadau sylfaenol yn niwylliant a threfniadau
comisiynu gwasanaethau a bod hyn wedi cyfrannu'n uniongyrchol at
sicrhau bod y gwasanaethau hyn yn diwallu anghenion teuluoedd. Yn
benodol, dull y Tîm o Amgylch y Teulu yw un o lwyddiannau'r
rhaglen ac mae'r cysyniad o ddarparu gwasanaethau sydd wedi'u
teilwra'n benodol er mwyn diwallu anghenion y teulu i gyd bellach
wedi bwrw gwreiddiau yn y ffordd y darperir gwasanaethau ac mae'r
gwasanaethau wedi gwella yn sgil hynny.
Rydym yn gweithio i sicrhau bod rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf yn
canolbwyntio ar ddarparu gwasanaethau sy'n gallu helpu i atal ACEs,
yn ogystal â darparu cymorth i liniaru effeithiau niweidiol
profiadau o'r fath. Er mwyn helpu i wireddu hyn, rhoddir
ffocws o'r newydd i rannau o'r rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf i
sicrhau ei bod yn gallu gwneud rhagor i helpu rhieni, plant a phobl
ifanc i fagu cydnerthedd a hyder a sicrhau lles
cadarnhaol.
Cyhoeddwyd canllawiau diwygiedig rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf
ym mis Ebrill 2017, a bydd pob awdurdod lleol yn gweithredu o dan y
trefniadau newydd o 1 Ebrill 2018 ymlaen. Ni fydd dull y Tîm
o Amgylch y Teulu'n newid a bydd parhau i ganolbwyntio ar ddarparu
cymorth gan sawl asiantaeth sydd wedi'i deilwra'n arbennig i
deuluoedd cyfan. Mae hyn yn cyflawni swyddogaeth allweddol o ran
helpu rhieni i greu amgylchedd meithrin sefydlog lle y gall plant a
phobl ifanc ffynnu.
Grant Cyflawni i Blant a Theuluoedd.
Roedd cyllideb Teuluoedd yn Gyntaf yn cefnogi'r Grant Cyflawni
i Blant a Theuluoedd gan fuddsoddi £10.2 miliwn dros 3
blynedd y rhaglen grantiau presennol (1 Hydref 2014 hyd at 30 Medi
2017). Roedd y Grant yn canolbwyntio ar gefnogi'r agenda
trechu tlodi drwy atgyfnerthu gwaith ein prif raglenni ynghyd
â'r rhaglenni gofal plant, hawliau plant, chwarae a
chyfranogaeth a weithredir gan Lywodraeth Cymru. Dyfarnwyd
pum grant i gyrff y Trydydd Sector.
Daeth y
grantiau i PromoCymru (ar gyfer Family Point), Groundwork Wales a
Tros Gynnal i ben ym mis Medi 2017, serch hynny, bydd PromoCymru yn
cael £35,000 ychwanegol ar gyfer ei linell gymorth ar gyfer y
cyfnod Hydref - Rhagfyr 2017, er mwyn rhoi amser iddo wneud
trefniadau pontio. Estynnwyd y grantiau i CWLWM a Chwarae
Cymru hyd at fis Mawrth 2018, ac mae'r grant ar gyfer Plant yng
Nghymru wedi'i estyn hyd at fis Medi 2018.
Gwasanaethau
Integredig Cymorth i Deuluoedd
Trosglwyddwyd y cyllid sy'n gysylltiedig â Gwasanaethau
Integredig Cymorth i Deuluoedd (IFSS) i'r Grant Cynnal
Refeniw o 2015-16. ymlaen .
Gwasanaethau
Gwybodaeth i Deuluoedd
Gwasanaethau Gwybodaeth i Deuluoedd (FIS) yw'r pwynt cyswllt
cyntaf ar gyfer cyngor diduedd a gwybodaeth am wasanaethau lleol i
deuluoedd a gofalwyr. Mae gofyn i Wasanaethau Gwybodaeth i
Deuluoedd awdurdodau lleol gyrraedd y safonau gofynnol a bennir yn
Neddf Gofal Plant 2006.
Bydd Plant yng Nghymru ar hyn o bryd yn cyflawni swyddogaeth
gymorth ar ran Llywodraeth Cymru (£45,000 a ddarperir drwy
gyfrwng contract). Bydd adolygiad yn ystyried a fydd gofyn
cyflawni swyddogaeth o'r fath pan ddaw'r contract i ben ym mis
Mawrth 2018.
Cymorth
Rhianta
Mae ein hagwedd at rianta cadarnhaol wedi'i gwreiddio'n gadarn
iawn yng nghyd-destun ehangach gwella'r economi a llesiant yn
ehangach. Fel y nodwyd yn Ffyniant i Bawb, rydym yn
ymroddedig i helpu i wella iechyd a llesiant i bawb i sicrhau bod
modd i bawb gyflawni ei botensial, gwireddu ei ddyheadau addysgol a
chwarae rhan lawn yn economi a chymdeithas Cymru.
Drwy Gymru, mae rhieni a gofalwyr yn gallu manteisio ar ystod
o wasanaethau rhianta cadarnhaol a ddarperir gan lywodraeth
leol, iechyd, addysg, gwasanaethau cymdeithasol a chyfiawnder
cymdeithasol. Darperir cymorth ar wahanol bwyntiau yn ystod oes
plentyn (cyn geni hyd at yr arddegau) drwy gyfrwng grwpiau rhianta
a gwaith un-ac-un, sy'n amrywio o gymorth anffurfiol i rieni sydd
wedi'i deilwra'n arbennig i ymyriadau mwy arbenigol sydd wedi'u
targedu.
Mae ein hymgyrch 'Magu plant. Rhowch amser iddo' yn hyrwyddo
negeseuon rhianta cadarnhaol mewn nifer o ffyrdd, gan gynnwys
drwy'r cyfryngau cymdeithasol a chyfryngau print a hysbysebu
digidol. Mae gwefan arbennig a thudalen ar Facebook yn cynnig
awgrymiadau, gwybodaeth a chyngor i rieni ac yn eu cyfeirio at
ffynonellau lle mae rhagor o gymorth ar gael. Mae asiantaeth
gyfryngau'n hyrwyddo'r ymgyrch yn frwd drwy amrywiaeth o lwybrau
hysbysebu.
Dylai rhieni ddisgwyl i'r cymorth fod o ansawdd da. Mae ein
canllawiau anstatudol yn nodi disgwyliadau'r Llywodraeth ynghylch
sut y dylid darparu cymorth rhianta. Yn ogystal â hyn, rydym
yn darparu cyllid ychwanegol i helpu awdurdodau lleol i ddatblygu
sgiliau craidd eu gweithlu a'u gwybodaeth yn unol â phrif
themâu'r canllawiau.
Bydd ymrwymiad Llywodraeth Cymru i gyflwyno deddfwriaeth i
ddileu'r amddiffyniad cosb resymol yn rhan bwysig o'n camau
cyffredinol i hyrwyddo rhianta cadarnhaol, gan sbarduno newid
ymddygiad ac arwain at ganlyniadau cadarnhaol i'n plant yng
Nghymru.
O
ystyried pwysigrwydd hyrwyddo rhianta cadarnhaol, nid yw'r
gyllideb, sef £400k wedi newid ar gyfer 2018-19.
Grant Gwasanaethau Cymdeithasol Cynaliadwy i'r
Trydydd Sector 2016-19
O
fewn y maes gofal cymdeithasol, mae cymorth Llywodraeth Cymru i'r
trydydd sector wedi symud yn sylweddol tuag at fodel tair blynedd.
Cynllun grant tair blynedd yw'r grant Gwasanaethau Cymdeithasol
Cynaliadwy i'r Trydydd Sector a gyflwynwyd i helpu i weithredu
Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014. Dyfarnwyd
bron £22 miliwn o arian grant i 32 o sefydliadau a
phrosiectau drwy gyfrwng Prif Grŵp Gwariant Iechyd a
Gwasanaethau Cymdeithasol sy'n helpu plant, pobl ifanc a'u
teuluoedd, plant sy'n derbyn gofal a'r rhai sy'n gadael gofal, pobl
hŷn, pobl ag anableddau dysgu ac awtistiaeth, pobl â
namau corfforol a/neu synhwyraidd a gofalwyr. Ystyriwyd
ceisiadau am y grant fel rhan o broses gystadleuol gan gyfatebu
ceisiadau â'r meini prawf cyllido a hysbysebwyd ar gyfer y
grant a blaenoriaethau polisi. Er mwyn sicrhau tegwch ar
draws y sectorau, y dyfarniad mwyaf i unrhyw sefydliad yw
£1.5 miliwn dros dair blynedd, sef 10% o gyfanswm y cyllid
sydd ar gael. Yn 2018-19, disgwylir i gyfanswm o £7.25
miliwn gael ei ddosbarthu.
Yn ôl y broses ymgeisio ar gyfer y grant Gwasanaethau
Cymdeithasol Cynaliadwy i'r Trydydd Sector, sef cynllun grant tair
blynedd a gyflwynwyd i fod yn gefn i weithredu Deddf Gwasanaethau
Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, roedd gofyn i ymgeiswyr
ddangos sut y byddai prosiectau'n ategu'r prif themâu gan
gynnwys atal.
Tlodi
Plant
Nid oes cyllideb ar wahân gan Lywodraeth Cymru ar gyfer
trechu tlodi plant. Y rheswm dros hyn yw bod ystod o bolisïau
a rhaglenni ar waith i fynd i'r afael â thlodi plant.
Mae hyn yn cynnwys ymrwymiadau pwysig megis Dechrau'n Deg,
Teuluoedd yn Gyntaf, y Grant Amddifadedd Disgyblion a Rhaglen Plant
Iach Cymru. Mae ystod o wasanaethau eraill y brif ffrwd hefyd sy'n
darparu cymorth i aelwydydd incwm isel, ac sy'n rhan o drefniadau
cyllido ehangach.
Hawliau a
haeddiant plant a phobl ifanc.
Mae'n ddyletswydd ar Weinidogion Cymru i roi sylw dyladwy i
Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn (CCUHP) ym
mhob rhan o'u gwaith, ac i gryfhau ymwybyddiaeth y cyhoedd (gan
gynnwys plant a phobl ifanc) o hawliau plant a'r Confensiwn. Mae'r
trefniadau sydd ar waith i gyflawni hyn i'w gweld yng Nghynllun
Hawliau Plant 2014.
Mae Adran 5 o'r Mesur hefyd yn ei gwneud yn ddyletswydd i
Weinidogion gymryd camau priodol i hyrwyddo gwybodaeth a
dealltwriaeth ymhlith y cyhoedd, gan gynnwys plant a phobl ifanc,
o'r Confensiwn a'i Brotocolau Dewisol.
Dyrannwyd cyllideb o £357,000 ar lefel sy'n ddigonol i
wireddu ymrwymiadau'r Gweinidog mewn perthynas â Mesur
Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) 2011, Mesur Plant a Theuluoedd
(Cymru) 2010; a'r gwaith angenrheidiol yn y meysydd hyn yn ymwneud
â hawliau plant, y Confensiwn a chyfranogaeth plant a phobl
ifanc. Mae hyn yn cynnwys:
·
cryfhau ymwybyddiaeth o hawliau plant, y tu mewn i Lywodraeth
Cymru a'r tu allan iddi: cynnal a chadw gwefan a chyfrif Twitter
hawliauplant.cymru;
·
sicrhau bod hyfforddiant priodol ar waith ynglŷn
â'r Confensiwn, ai fod yn cael ei hyrwyddo'n frwd a phobl yn
manteisio arno.
·
hybu cyfranogaeth gan blant a phobl ifanc, a
·
sicrhau bod polisïau a deddfwriaeth Llywodraeth Cymru'n
cael ei ffurfio ar ôl rhoi ystyriaeth briodol i hawliau
plant.
Comisiynydd Plant
Cymru
Sefydliad annibynnol i sicrhau hawliau plant yw Comisiynydd
Plant Cymru a sefydlwyd o dan Ddeddf Safonau Gofal 2000. Mae
ei gylch gwaith wedi'i bennu yn Neddf Comisiynydd Plant Cymru 2001,
a oedd yn diwygio Deddf Safonau Gofal 2000. Mae'r gyllideb yn
cynnwys costau cynnal swyddfa'r Comisiynydd ar gyfer 2018-19 a'r
adnoddau sy'n ofynnol er mwyn iddo gyflawni ei swyddogaethau
statudol.
Torrwyd y gyllideb hon 10% ar gyfer 2016-17 yn unol â'r
toriad i gyllidebau Comisiynwyr eraill (y gyllideb gynt oedd
£1,715 miliwn) ond o safbwynt arian parod, mae'r wedi
aros yn gyson ar gyfer 2017-18 a 2018-19. Ystyrir bod hyn yn
ddigonol i gyflawni swyddogaethau'r Comisiynydd.
Eiriolaeth
Mae Gofal
Cymdeithasol yn flaenoriaeth yn Ffyniant i Bawb ac mae'n amlwg y
dylid gwrando ar blant a'u helpu i ddatblygu cysylltiadau
cadarnhaol.
Ar y cyd
â’n partneriaid, rydym wedi datblygu Dull Gweithredu
Cenedlaethol ar gyfer Eiriolaeth Statudol i blant sy'n derbyn
gofal, plant mewn angen ac unigolion penodol eraill. Rhoddwyd y
dull hwn ar waith ym mis Gorffennaf. Mae hyn yn sicrhau cysondeb o
ran haeddiant ac arferion da wrth gomisiynu a darparu eiriolaeth
statudol yng Nghymru gan gryfhau’r ymwybyddiaeth ohoni.
Bydd rhoi'r Dull Cenedlaethol ar waith yn costio rhyw £1.1
miliwn ac mae Llywodraeth Cymru wedi cytuno i ddarparu hyd at
£550,000 i Ganolfannau Cydweithredu Rhanbarthol y
Gwasanaethau Cymdeithasol wireddu’r cynnig yn ei gyflawnder.
Awdurdodau Lleol fydd yn cyllido'r gweddill.
Diogelu
Sefydlwyd y Bwrdd
Diogelu Annibynnol Cenedlaethol o dan Ddeddf Gwasanaethau
Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 i gydweithio â'r Byrddau
Diogelu Plant a'r Byrddau Diogelu Oedolion i sbarduno gwelliannau;
i adrodd am ddigonolrwydd ac effeithiolrwydd trefniadau diogelu
plant ac oedolion ac i gyflwyno argymhellion i Weinidogion am sut y
gellid gwella'r trefniadau hynny. Rydym yn darparu'r
ysgrifenyddiaeth ac yn cefnogi rhaglen waith y Bwrdd ac mae hyn yn
costio £200,000 y flwyddyn.
Rydym yn cefnogi
digwyddiadau Cenedlaethol a rhanbarthol yn ystod wythnos diogelu,
sy'n costio £22,000 i gryfhau'r ymwybyddiaeth o faterion
diogelu a materion cysylltiedig.
Byddwn yn darparu
hyfforddiant generig i ymarferwyr ar ddarparu Adolygiadau Ymarfer
Plant ac Oedolion sy'n costio £45,000. Byddwn yn darparu
grant o £100,000 i Fwrdd Diogelu Caerdydd a'r Fro ddarparu'r
Gweithdrefnau Amddiffyn Cenedlaethol a fydd yn codi yn sgil Deddf
Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 ac
is-ddeddfwriaeth gysylltiedig ynghyd â chanllawiau i helpu i
sicrhau gwell amddiffyniad i blant ac oedolion sy'n wynebu'r perygl
o gael eu cam-drin, eu hesgeuluso neu o'u niweidio mewn ffyrdd
eraill.
Cafcass
Cymru
Dyraniad -
2018-19
·
Cyfanswm dyraniad y rhaglen
£10.267 miliwn
·
Costau
cynnal
£9.950 miliwn
·
Costau wedi'u
contractio
£0.317 miliwn
Sefydliad sy'n
darparu gwasanaethau'n uniongyrchol ac sy'n cael ei dywys gan y
galw yw'r Gwasanaeth
Cynghori a Chynorthwyo Llys i Blant a Theuluoedd (Cafcass Cymru).
Mae'n cyflawni swyddogaethau statudol ledled Cymru ar ran
Gweinidogion Cymru yn unol â Deddf Plant 2004. Yn
2016-17, buom yn gweithio gydag 8,491 o'r plant a'r bobl ifanc
mwyaf agored i niwed yng Nghymru, o'i gymharu â 7,546 yn
2015-16. Y dyraniad ariannol ar gyfer 2016-17, 2017-18 a 2018-19 yw
£10.267m y flwyddyn ac mae £9.045 miliwn (92%) o'r
gyllideb honno wedi'i hymrwymo ar gyfer costau staff. Felly, rhaid
i'r holl gostau chwyddiannol gael eu llyncu o fewn y
gyllideb.
Mae cynnydd
sylweddol o 25% wedi bod mewn gwaith cyfraith gyhoeddus a 29% mewn
gwaith cyfraith breifat dros y ddwy flynedd ddiwethaf ac nid yw
swmp y gwaith wedi lleihau yn 2017-18. Mae'r cynnydd hwn wedi'i
lyncu o fewn adnoddau presennol Cafcass Cymru. Bydd unrhyw
ostyngiad yn y gyllideb yn golygu na fydd modd llenwi swyddi
hanfodol ac y bydd yn rhaid i'r staff presennol reoli llwythi
gwaith trymach byth gan effeithio o bosibl ar eu lles. Gallai hyn
hefyd effeithio ar blant a phobl ifanc sy'n gorfod aros am
wasanaeth yng Nghymru gan arwain at ohirio achosion
llys.
Dros y 5 mlynedd
diwethaf, mae strwythur rheoli Cafcass Cymru wedi crebachu'n
sylweddol, a'i brosesau mewnol wedi'u symleiddio. Cyflwynwyd
dulliau hyblyg o weithio ac mae ymarferwyr wedi llwyddo fwyfwy i
sicrhau bod gwasanaethau'n cael eu darparu mor effeithlon ac
effeithiol â phosibl gan gynnal lefel eu perfformiad ar yr un
pryd.
Mabwysiadu, maethu
a phlant sy'n derbyn gofal.
Mae Symud Cymru Ymlaen yn cynnwys pennod am Uchelgais a Dysgu
sy'n dweud y byddwn yn "archwilio ffyrdd o sicrhau bod plant mewn
gofal yn mwynhau'r un cyfleoedd mewn bywyd â phlant eraill a
diwygio'r ffordd y gofelir amdanynt os oes angen". Mae
adeiladu ar y Gofal Cymdeithasol hwn yn un o'r 5 prif flaenoriaeth
yn Ffyniant i Bawb ac mae'n amlwg y dylid gwrando ar blant a'u
helpu i ddatblygu cysylltiadau cadarnhaol.
Mae rhaglen waith
wrthi'n cael ei datblygu o dan y Grŵp Cynghori Gweinidogol ar
Wella Canlyniadau i Blant a fydd yn nodi camau gweithredu cynnar ac
ataliol i helpu i leihau nifer y plant a dderbynnir i ofal, i
gwella'r canlyniadau i blant sydd eisoes mewn gofal ac i wella'r
canlyniadau i'r rhai sy'n gadael gofal. Bydd hyn yn cynnwys Cronfa
Dydd Gŵyl Dewi, gwerth £1 filiwn a fydd yn parhau am ail
flwyddyn yn 2018-19. Mae'r Gronfa hon yn caniatáu i
awdurdodau lleol roi cymorth ariannol i'r rhai sy'n gadael gofal er
mwyn iddynt lwyddo i gael gafael ar waith, addysg a chyfleoedd
hyfforddi, gan wella'u cyfleoedd i fyw bywyd
annibynnol.
Yn 2017-18, cafodd Llywodraeth Cymru £20 miliwn
ychwanegol o arian canlyniadol yn sgil Cyllideb Wanwyn y Deyrnas
Unedig er mwyn gwella gofal cymdeithasol. Dyrannwyd £8
miliwn o'r gyllideb i hwyluso rhaglen waith Grŵp Cynghori'r
Gweinidog. Defnyddir y cyllid i leihau nifer y plant a dderbynnir i
ofal ac i wella 'r canlyniadau i blant a phobl ifanc mewn gofal
drwy fuddsoddi £5 miliwn i ehangu gwasanaethau ar ffiniau
gofal awdurdodau lleol; £850,000 i ledaenu prosiect Reflect
ledled Cymru. Nod y prosiect yw lleihau nifer y plant sy'n cael eu
derbyn i ofal drwy chwalu'r cylch ailfeichiogi ac achosion
gofal dro ar ôl tro; £1.625 miliwn i helpu'r rhai sy'n
gadael gofal gael dyfodol llwyddiannus a byw'n annibynnol drwy
ddarparu adnoddau ychwanegol ar gyfer y ddarpariaeth cynghorwyr
personol hyd at 25 oed, £400,000 i roi'r Fframwaith Maethu
Cenedlaethol ar waith a £125,000 i ddatblygu gwaith cymorth
mabwysiadu. Bydd y cyllid hwn yn cael ei gynnwys yn yr Grant Cynnal
Refeniw o fis Ebrill 2018 ymlaen.
Bydd Llywodraeth Cymru hefyd yn rhoi £90,000 i'r
Gwasanaeth Maethu Cenedlaethol i ddatblygu a chefnogi ei ddull
gweithredu strategol a chyfannol wrth ddarparu gwasanaethau cymorth
mabwysiadu yng Nghymru. Rydym wedi buddsoddi £172 miliwn i
gynnal cronfa ddata a fydd yn sylfaen ar gyfer Cofrestr Mabwysiadu
Cymru yn y dyfodol ac wedi dyfarnu tri grant o dan gynllun grant y
Gwasanaethau Cymdeithasol Cynaliadwy, sef cyfanswm o £435,000
i Asiantaethau Mabwysiadu Gwirfoddol er mwyn iddynt ddatblygu
gwasanaethau cymorth mabwysiadu. Darperir cyllid annibynnol
ychwanegol yn 2018-19 i fwrw ymlaen â Chofrestr Mabwysiadu
newydd Cymru ac i ddarparu adnoddau i wireddu elfennau allweddol y
Fframwaith Cymorth Mabwysiadu.
